در روزگاری که همه جا صحبت از این بیماری ناخوانده یعنی کرونا (Covid-19) هست ما هم کمی به این موضوع از بعد رسانه ای می پردازیم.

در این روز ها بازار شایعات از همیشه داغ تر است و حتی برخی شایعات می توانند از خود این ویروس هم برای جان ما خطرناک تر باشند! شایعاتی که هر کدام به دلایلی، به طور کل غیر انسانی، در شبکه های مجازی دست به دست می شوند و خواه و نا خواه به دست ما می رسند. البته که موضوعات مطرح شده در این مطلب، تنها اصول ساده ای، از سواد رسانه ای هستند؛ که در نظر داشتن آن ها حتی می توانند در مقابله با جنگ رسانه ای یا جنگ نرم هم کمک کننده باشد.

در مورد اخبار بیشتر تامل کنیم

قبل از ادامه زنجیره انتشار و ارسال یک خبر به آشنایان درنگ کنیم و خود را در قبال پیام هایی که منتشر می کنیم مسئول بدانیم. هر پیامی را باور نکنیم و اگر فرصت درنگ و تامل ندارید پس حداقل بازنشر ندهید!

از منبع و هدف خبر مطلع شویم

همان طور که می دانید ساده ترین راه انتشار ویروس شایعه شبکه های اجتماعی هستند! پس به این پیام رسان ها مشکوک باشد. اگر می توانید در مورد رسمیت یا عدم رسمیت منبع خبر اطلاع کسب کنید. منابع رسمی در قبال اخبار منتشر شده مسئولند. اگر می توانید اهداف رسانه ها را بشناسید. رسانه ها و شبکه ها هر کدام اهدافی دارند که این اهداف می توانند مخرب یا سازنده باشد. رسانه های رسمی کم تر اخبار دروغ نتشر می کنند ولی ممکن است حقیقت را هم نگویند! جالب است که بدانید رسانه ها حقیقت را در راستای اهداف خود می گویند و با استفاده از فنون مختلف می توانند احساسات مختلفی درر مورد یک حقیقت واحد در ما ایجاد کنند. به نمونه اخبار زیر توجه کنید. (آمار ها به روز نیستند)

 

"با افزایش توانایی متخصصان پزشکی و همت مردم عزیز توانستیم تا حدود قابل توجهی بیماری کرونا را مهار کنیم و تعداد مبتلایان را برخلاف آمار های پیش بینی شده که خبر از ابتلای 12000 نفری می دادند، آمار مبتلایان تنها به 8042 نفر رسید، این در حالیست که از این جمع خوشبختانه 2731 نفر بهبود یافتند و ترخیص شدند و متاسفانه در حدود یک نهم این تعداد یعنی 291 نفر فوت شده اند."

 

"کرونا همچنان در حال گرفتن قربانیان بیشتر! کرونا در ایران طبق اخبار رسمی 8042 نفر را تاکنون مبتلا کرده و ممکن است آمار های واقعی بیشتر از این هم باشند، این در حالیست که با توجه به روند شیوع این بیماری می توان گفت که آمار ها از این هم فراترند چرا که نشانه های بیماری بعد از 14 رو نمایان می شود و به علاوه که برخی ها آن را تنها به صورت یک سرماخوردگی ساده می گیرند. متاسفانه با وجود آمار بالای مبتلایان تنها 2731 نفر درمان شده اند و بیش از 291 نفر از این بیماری در طی این یک ماه جان باختند."

 

هر دو خبر فوق در مورد یک واقعیت واحد صحبت می کنند ولی هر کدام اهداف جداگانه ای دارند. همانطور که می بینید در هر دو خبر ارقام یکسانند اما شیوه بیان واقعیت مخاتب را به درک فرا واقعیت ها هدایت می کنند و سبب تحریک احساسات می شود. در خبر اول که از رسانه ای با هدف حفظ آرامش مردم منتشر شده از کلمات و آمار های امید بخش استفاده شده است. در بخشی از مطلب حتی از چیزی به نام "شبه علم" نیز استفاده شده که می گوید "پیش بینی ها از ابتلای 20000 نفری می گفتند"؛ در واقع این جمله را هیچ کس نه می تواند رد و نه می تواند ثابت کند! اما در خبر دوم بیشتر از منفی بافی استفاده شده. در واقع بیشتر به بخش های منفی و کم توجهی اشاره شده که می تواند سبب ترس و اضطراب شود، هم چنین تلاش می کند با اشاره به اخبار رسمی و واقعی سبب ایجاد ابهام و بی اعتمادی به رسانه رغیب شود. بدیهی است که رسانه دوم هدف ایجاد ترس و اضطراب را دارد. شناخت از هدف رسانه می تواند به استخراج حقیقت ها و درک فنون آن ها کمک کند.

در مورد صحت علمی اخبار تحقیق کنیم

در عصر حاضر از ساده ترین کار ها گوگل کردن است! در مورد صحت اخبار رسیده ای که منبع مشخصی ندارند حداقل یک جست و جوی ساده در اینترنت انجام دهید.

شایعات را تکذیب کنید

اگر دریافتید خبری که به شما رسیده درست نیست برای کسی که آن را برای شما ارسال کرده توضیح دهید که این خبر صحت ندارد، می توانید تکذیبیه آن را نیز ضمیمه کنید و توضیح دهید بر چه اصولی با آن مخالفید. این کار نشان دهنده سطح فرهنگ بالای شما خواهد بود!